Eind januari schoof Esther de Rooij als internationaal waarnemer aan bij een mediation tussen rechter Larysa Holnyk en haar collega’s bij de rechtbank in het Oekraïense Poltava. Zij doet namens Rechters voor Rechters verslag van deze bemiddeling.
Category Archives: Algemeen
Marking the 70th anniversary of the Universal Declaration of Human Rights
Marking the 70th anniversary of the Universal Declaration of Human Rights, the Platform for an Independent Judiciary in Europe (of which Judges for Judges is a member) published a letter today, remembering the situation in Turkey and the violation of basic human rights in that country, mainly with regard to the right to a fair trial and an independent judiciary.
Whistle blowing in Ukraine: judge Larysa Holnyk from Poltava
On October 20th 2018, Judges for Judges spoke to Larysa Holnyk in Kiev. Larysa is a judge in Poltava, a Ukrainian provincial town. Currently all judges in Ukraine have to undergo a qualification-assessment. This is one of the steps in the fight against corruption which the country has committed itself to by signing the European Association Agreement. This assessment checks whether a judge meets the criteria of expertise and integrity. Larysa’s assessment coincides with the transition from her temporary appointment (5 years) into a life-long appointment. Normally this a mere formality. Assessing all judges will last many years. At least 7.000 judges are required to undergo an assessment consisting of 4 parts. Whilst Larysa is still paid a salary she is not allowed to be an active trial judge as long as she has not completed all parts of the assessment. Nevertheless she has to turn up at her office every day. Whilst there are other judges in a similar situation Larysa Holnyk’s case stands out for other reasons.
She told us the following story:
In 2014 the president of her court allocated Larysa a case concerning a potential conflict of interest. In a vote on land distribution, the Mayor of Poltava had not mentioned his family ties with the interested party. The law requires that a suspect of such a crime must appear in court in person. It did not take long before the Mayor’s representative tried to contact Larysa in an effort to settle the matter ‘amicably’. Alas, this is very common practice in Ukraine. She managed to avoid him and instead set the dates for the hearing. The defendant kept finding excuses to have the hearings postponed e.g. work related travel or sudden illness, in apparent attempts to extend the procedure beyond the statute of limitations. Once again but more emphatically, Larysa received an offer on behalf of the Mayor to settle the case out of court. This time Larysa secretly recorded the conversation on her cell phone. Not only did Larysa refuse the offer in a light-hearted tone, she also reported the Mayor and his representative for attempted bribery.
Continue reading Whistle blowing in Ukraine: judge Larysa Holnyk from Poltava
Kort verslag ICJ-conferentie Guatemala 25 en 26 oktober 2018
Op 25 en 26 oktober 2018 vond in Guatemala Stad een conferentie plaats over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Centraal-Amerika. De conferentie was georganiseerd door de ICJ (International Commission of Jurists dan wel Comisión Internacional de Juristas), die ook in Guatemala een kantoor heeft, geleid door Ramón Cadena. Aan de conferentie namen deel rechters uit Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras en Nicaragua, als ook een aantal advocaten en NGO’s. Ook Rechters voor Rechters was uitgenodigd om een inleiding te geven over de situatie in Europa. Tijdens de conferentie werden de resultaten van de eerste fase van een project ter versterking van de rechtsstaat in Guatemala gepresenteerd. Dit project is voornamelijk gefinancierd door Noorwegen. Aan de hand van een aantal inleidingen van rechters uit de Centraal-Amerikaanse landen en uit Europa (Duitsland, Spanje, Noorwegen en Nederland) discussieerden de deelnemers vervolgens over hun zorgen over de situatie van de rechtsstaat en over mogelijkheden om die situatie te verbeteren. Een eerste stap daartoe is een nauwere samenwerking tussen de verschillende Centraal-Amerikaanse rechtersverenigingen en het opstellen van een actieprogramma. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren een goede selectie, training en evaluatie van rechters, een echt onafhankelijke raad voor de rechtspraak en verbetering van de voorlichting aan en de communicatie met de samenleving. Prioriteit heeft de veiligheidssituatie van rechters en het ontbreken van respect in de politiek en de media voor de rechterlijke onafhankelijkheid.
Aanwezig was onder andere de ons welbekende rechter Guillermo Lopez Lone uit Honduras, die in 2010 ontslagen was vanwege zijn deelname aan een betoging tegen de afzetting van president Zelaya, maar die nu na vele jaren weer in functie is dankzij het arrest van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens van 5 oktober 2015 (zie de eerdere berichtgeving op onze site over deze zaak). Veel indruk maakte ook de lezing over de dramatische situatie in Turkije van een voormalige Turkse magistraat die elders asiel heeft gekregen en met wie Rechters voor Rechters al eerder contact heeft gehad.
Onze collega’s in Centraal-Amerika doen hun werk in zeer moeilijke politieke en economische omstandigheden. Hun niet aflatend engagement om verbetering te bewerkstelligen verdient ons respect en steun.
Bart van Lierop
Een Oekraïense klokkenluidster uit Poltava: rechter Larysa Holnyk
Op 20 oktober 2018 sprak Rechters voor Rechters in Kiev met Larysa Holnyk. Zij is rechter in Poltava, een Oekraïense provinciestad.
In Oekraïne moeten alle rechters in het kader van de corruptiebestrijding, waartoe het land zich heeft gecommitteerd in het Europees Associatieverdrag, een zogenoemde kwalificatie-evaluatie ondergaan. Hierin wordt beoordeeld of zij voldoen aan criteria van vakmanschap en integriteit. Voor Larysa valt deze toetsing samen met de omzetting van haar tijdelijke aanstelling (vijf jaren) tot een voor het leven, normaal niet veel meer dan een formaliteit. De kwalificatie evaluatie van de gehele zittende magistratuur neemt jaren in beslag. Maar liefst 7.000 rechters moeten de test, die uit vier stappen bestaat, ondergaan. Zolang Larysa niet alle stappen heeft doorlopen, ontvangt zij salaris maar mag zij geen zittingen doen. Wel wordt zij geacht iedere dag op haar werk te verschijnen. Er zijn meer rechters die in dezelfde positie verkeren. Dat zij de laatste jaren veel in de publiciteit is gekomen, heeft dan ook een andere achtergrond.
Zij vertelde ons het volgende verhaal:
In 2014 krijgt Larysa van haar president een zaak toebedeeld waarin de burgemeester van Poltava wordt verdacht van belangenverstrengeling: hij verzuimt bij een besluit over uitgifte van land zijn familierelatie tot de betrokkene te vermelden. Het is een vergrijp waarvoor de wet voorschrijft dat de verdachte in persoon verschijnt. Algauw zoekt de zaakwaarnemer van de burgemeester contact met Larysa om de zaak ‘in der minne’ te schikken, een helaas maar al te veel voorkomende praktijk in Oekraïne. Zij weet hem te ontlopen en laat de zaak op zitting komen. Steeds vindt de verdachte een reden om de behandeling aan te laten houden: een dienstreis, plotseling opkomende ziekte, en rekt de zaak zo tot over de wettelijke verjaringstermijn heen. Het artikel dat de verjaring regelt, bevat echter ook de bepaling dat gedragingen van de verdachte de verjaring kunnen stuiten. Opnieuw krijgt Larysa namens de burgemeester het aanbod, nu wat dwingender, om de zaak buiten de rechtszaal af te doen. Larysa kan ditmaal het gesprek niet ontlopen, maar maakt heimelijk opnamen met haar mobiele telefoon. 
Larysa wijst in het gesprek het aanbod wat lacherig af. En niet alleen dat, maar zij doet aangifte tegen de burgemeester en zijn zaakwaarnemer wegens poging tot omkoping. Vanaf dat moment verandert Larysa‘s leven ingrijpend. De president van haar gerecht is verbolgen over haar halsstarrigheid om een vonnis te willen schrijven; de zaak is immers verjaard. Er wordt een reeks aangiften gedaan tegen haar en haar man waarvan de meeste door het openbaar ministerie wegens gebrek aan bewijs worden opgelegd. Sommige wachten nog op een vervolgingsbeslissing. In november 2017 worden zij en haar man midden op straat in elkaar geslagen door twee jongen mannen met stokken. Zij vermoedt connecties met de burgemeester, maar kan die niet hardmaken. De verdachten worden nooit gevonden. Continue reading Een Oekraïense klokkenluidster uit Poltava: rechter Larysa Holnyk
Poolse Grondwet vertaald in het Nederlands
Er is nu een Nederlandse vertaling beschikbaar van de Poolse Grondwet van 1997. Daaraan ontstond behoefte omdat ook buiten Polen deze Grondwet de laatste jaren om diverse redenen in de belangstelling is gekomen, waarop ook op deze website herhaaldelijk is ingegaan. Deze vertaling maakt het nu ook voor Nederlandse rechters en andere belangstellenden hopelijk iets gemakkelijker de politieke ontwikkelingen rondom het functioneren van de rechtspraak in Polen te volgen. Centrale onderwerpen zijn in dit verband de machtenscheiding en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de benoeming van de rechters, de positie van het Hooggerechtshof en het Constitutionele Tribunaal, kortom: de inhoud van het begrip rechtsstaat. Er lopen hierover nu procedures voor het Hof in Luxemburg en het EHRM en het gaat daarbij dikwijls ook om de tekst van de Poolse Grondwet, in het bijzonder, maar niet uitsluitend, van de bepalingen in Hoofdstuk VIII (Gerechten en Tribunalen).
De vertaling, van de hand van Jaap Houtappel en Paul Meijknecht, wordt in een Voorwoord voorafgegaan door een kort overzicht van eerdere versies van Poolse Grondwetten (Constituties) sinds 1791 en enkele achtergronden daarvan. De Stichting Rechters voor Rechters heeft de drukkosten gefinancierd.
De pdf-versie is hier te bekijken. Er is voor geïnteresseerden ook nog een klein aantal papieren exemplaren beschikbaar. Stuurt u dan een e-mail aan [info@rechtersvoorrechters.nl].
Neslihan Ekinci: dismissed Turkish judge in solitary confinement
Since the coup attempt of July 15th 2016, at least 4.463 judges and prosecutors have been dismissed. Neslihan Ekinci was the first female general secretary of the Supreme Board of Judges and Prosecutors (HSYK) in Turkey until July 2016. She was dismissed the day after the coup attempt by the Turkish Government and she was taken into custody on 18th July 2016 and till May 2018 she was kept in solitary confinement, since then she has a cellmate.
Ms Ekinci is suffering from serious mental health problems as a result of her detention. Burak Haylamaz (student of the European Law School at Maastricht University) wrote a paper analysing the situation of former judge Neslihan Ekinci and concludes that her solitary confinement is unlawful and amounts to torture.
Neslihan Ekinci’s case has attracted attention from all over the world, including from Amnesty International. Click here to watch a clip about Neslihan Ekinci.
Europese Commissie legt destructie Hooggerechtshof voor aan het Europees Gerechtshof in Luxemburg
Op 24 september 2018, slechts enige dagen later dan aanvankelijk verwacht, heeft de Commissie aan het Hof in Luxemburg unaniem alsnog verzocht zich uit te spreken over de vraag of de recente wijzigingen in de wettelijke regels betreffende het Poolse Hooggerechtshof te rijmen zijn met Europees recht. Volgens de Commissie is dat niet het geval. Het vragen van een uitspraak hierover gaat vergezeld van het verzoek om zo spoedig mogelijk voorlopige voorzieningen te treffen, teneinde de al aan de gang zijnde uitvoering van de gewraakte regeling onmiddellijk op te schorten c.q. ongedaan te maken tot het moment van de definitieve uitspraak van het Hof, die een aantal maanden op zich zal laten wachten.
De vertraging van enkele dagen was het gevolg van een contact tussen premier Morawiecki en Commissievoorzitter Juncker, nadat de premier nog vlak voor de Commissievergadering van 20 september 2018 preses mevr. Gersdorf had benaderd met de al dan niet serieuze bedoeling om op het laatste moment nog een oplossing in het lopende geschil tussen tussen de Poolse regering en de Commissie te vinden. Dit contact heeft blijkbaar dus tot niets geleid.
Poolse Hooggerechtshof zet de strijd voort
Het wordt druk in Luxemburg: Europese Commissie kan in inbreukprocedure tegen Polen de zaak nu voorleggen aan het Hof van Justitie; raadsheren Hooggerechtshof blijven strijdlustig; nog meer prejudiciële vragen van Poolse rechters.
1. Spoedige volgende stap verwacht in de inbreukprocedure na formele stellingname van de Poolse regering
De Poolse regering heeft op 14 september 2018 in de begin juli gestarte inbreukprocedure tegen Polen formeel afwijzend gereageerd op de verwijten van de Commissie, haar in augustus overhandigd (zie mijn bericht van 16 augustus 2018), betreffende strijdigheid met Europees recht van de recente wetgeving houdende verlaging van de pensioengerechtigde leeftijd van raadsheren in het Hooggerechtshof tot 65 jaar. Deze afwijzing opent procedureel voor de Commissie nu de weg om de zaak formeel voor te leggen aan het Hof van Justitie in Luxemburg. Het schriftelijke standpunt van de Poolse regering, 40 blz. dik, is o.a. dat de Europese Commissie niet het recht heeft de organisatie van de rechtspraak in de lidstaten te beoordelen.
De eerstvolgende stap, gepland voor de komende week, is een verhoor van Polen in de Europese Raad, gevolgd door discussie. Daarna ligt procedureel de weg naar het Hof open. Het lijkt waarschijnlijk dat die weg zal worden ingeslagen.
2. Poolse regering negeert door het Hooggerechtshof uitgesproken schorsing van de werking van wettelijke bepalingen
De gewraakte wetten zijn inmiddels volop in uitvoering. Inmiddels hebben 21 raadsheren in de leeftijd tussen 65 en 70 jaar van president Duda niet binnen de wettelijke termijn toestemming gekregen om hun ambt voort te zetten, waaruit voortvloeit dat zij met pensioen zijn: het ontslag vloeit rechtstreeks voort uit de wet, tenzij Duda op hun verzoek tijdig schriftelijk laat weten dat de betrokkene nog tot zijn 70ste mag blijven. Langs die weg is bijv. ook Iwulski, aan wie eerder door Duda was gevraagd om Gersdorf als eerste preses op te volgen, nu stilzwijgend afgedankt. Twee andere raadsheren, Gudowski en Katner, zijn op de dag dat hun ‘ontslag’ inging gewoon op hun werk verschenen om deel te nemen aan beraadslagingen. Preses van de Civiele Kamer Zawistowski had het verzoek van Duda om Gersdorf op te volgen als eerste preses afgewezen (hij wees erop dat Gersdorf nog steeds die functie bekleedt) en is nu ook (stilzwijgend) de laan uit gestuurd. Raadsheren wijzen op het absurde van dit stilzwijgend ontslag: zeker ook in gevallen waarin betrokken raadsheren tegen hun ‘pensionering’ in beroep zijn gegaan verbaast het hen dat Duda een formele ontslagbrief niet nodig acht. Continue reading Poolse Hooggerechtshof zet de strijd voort
Berichten van ‘onze correspondent’ over de situatie van de rechterlijke macht in Polen: Europese Commissie doet volgende stap in de op 2 juli 2018 gestarte ‘infringement-procedure’ tegen de Poolse regering
Na mijn laatste bericht, van 6 augustus 2018, werd op dinsdag 14 augustus 2018 bekend dat op die dag de Europese Commissie met het doen uitgaan van een ‘reasoned opinion’ een volgende stap heeft gezet in de op 2 juli 2018 gestarte ‘infringement-procedure’ tegen Polen in verband met de recente wetgeving met betrekking tot het Hooggerechtshof. Deze stap was de te verwachten reactie op het onbevredigende antwoord van de Poolse autoriteiten van 2 augustus 2018. Polen krijgt nu weer een maand om te reageren, waarna, afhankelijk van deze reactie, de Commissie kan besluiten de zaak vervolgens voor te leggen aan het Europese Hof. Omdat er intussen verschillende procedures lopen, is het van belang deze van elkaar te onderscheiden. Ik geef daarom hieronder een kort chronologisch overzicht.
1. Al in 2017 is door de Commissie tegen Polen een procedure gestart op basis van artikel 7 van het EU-verdrag. Deze procedure speelt zich af in het kader van de Europerse Raad, Algemene Zaken, waar het afgelopen jaar van tijd tot tijd, laatstelijk op 26 juni 2018, discussies hebben plaatsgevonden over de vraag in hoeverre de Poolse autoriteiten de afgelopen jaren te kort zijn geschoten de Europese rechtsstaatbeginselen, zoals bedoeld in artikel 7, in acht te nemen. Deze procedure wordt van tijd tot tijd in deze Raad opnieuw op de agenda gezet en besproken. Ook onder het huidige Oostenrijkse voorzitterschap zal dit onderwerp weer terugkomen op de agenda. Waartoe dit zal leiden is nog onduidelijk: mogelijk (theoretisch) kan ooit binnen deze Raad een stemming plaatsvinden over verdere politieke besluitvorming en eventuele sancties. Daarvoor is dan een meerderheid nodig van drie vierde van de lidstaten. Dit alles speelt zich in principe geheel af binnen de Raad, dus op politiek niveau en dus zonder inmenging van het Europese Hof.
2. Op 29 juli 2017 was door de Commissie ook al een ‘infringement-procedure’ gestart naar aanleiding van de nieuwe wetgeving betreffende de gerechten. Sinds 20 december 2017 is deze zaak formeel aanhangig bij het Hof van Justitie. Wanneer daar iets uitkomt is nog niet bekend.
3. Een tweede ‘infringement-procedure’ is nu dus onderweg, heel specifiek over de nieuwe wetgeving betreffende de pensioenleeftijd van de raadsheren in het Hooggerechtshof. Deze procedure is door de Commissie gestart op 2 juli 2018, één dag voor het in werking treden van deze wetgeving, en is op 14 augustus 2018 dus in een volgend stadium gekomen, ter voorbereiding van behandeling door het Hof. De oorsprong van dit besluit van de Commissie was o.a. de discussie binnen de Raad op 26 juni 2018 over de ‘artikel 7-procedure’ (zie hierboven punt 1), maar moet daarmee niet worden verward. De ‘infringement-procedure’ heeft formeel niets met artikel 7 EU-verdrag te maken.
4. Ten slotte, en geheel los van al het bovenstaande, is er sinds begin augustus de aanhangige procedure voor het Hof van Justitie betreffende de prejudiciële vragen van het Poolse Hooggerechtshof, waarover uitvoerig in mijn bericht van 6 augustus 2018.
Paul Meijknecht
16 augustus 2018