Situatie rechterlijke onafhankelijkheid in Polen blijft zeer zorgelijk

De regering in Polen lijkt niet van zins om terug te komen op hervormingen die de rechterlijke onafhankelijkheid ondermijnen, ondanks toenemende druk onder andere uit Brussel. De Poolse hervormingsplannen – deels al doorgevoerd – geven parlement en regering grote invloed over de rechterlijke macht, perken de onafhankelijkheid van rechters in, en maken de weg vrij voor politieke benoemingen. Velen binnen, maar ook buiten Polen, waaronder Rechters voor Rechters, maken zich grote zorgen.

Eerder dit jaar besloot het Poolse parlement, dat gecontroleerd wordt door de populistische Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS), tot een controversiële hervorming van de rechterlijke macht. De hervorming omvatte vier wetten: de wet inzake het Hooggerechtshof; de wet inzake de Nationale Raad voor de Rechtspraak; de wet inzake de Samenstelling van Gewone Rechtbanken; en de wet inzake de Nationale School voor de Rechtspraak. Deze (gewijzigde) wetten zouden parlement en regering grote invloed geven over de rechterlijke macht in Polen, de onafhankelijkheid van rechters inperken, en de weg vrij maken voor politieke benoemingen. Volgens PiS zijn de rechtbanken een ‘bastion van post-communisten’ en reflecteren de hervormingen de wens van het volk om inefficiëntie en corruptie aan te pakken.

In Polen leidden de wetsvoorstellen tot protesten in meer dan 220 steden. In Warschau bijvoorbeeld, scandeerden duizenden demonstranten ‘kontytucja!’ – ‘constitutie!’. Ook buiten Polen was er een storm van kritiek, onder andere van organisaties waarmee Rechters voor Rechters samenwerkt. In Nederland uitte de Raad voor de Rechtspraak in een brief aan premier Rutte zijn grote zorgen over de onafhankelijkheid van de rechters in Polen. De Europese Commissie spreekt van ‘een systeemdreiging voor de rechtsstaat’.

Inmiddels zijn twee van de vier wetten door de Poolse president ondertekend, gepubliceerd en in werking getreden: de wet inzake de Nationale School voor de Rechtspraak, en de wet inzake de Samenstelling van Gewone Rechtbanken. Die laatste wet bepaalt dat rechters eerder met pensioen moeten (bij 60 jaar voor vrouwen; 65 jaar voor mannen), tenzij de Minister van Justitie bepaalt dat een rechter langer mag aanblijven. Daarnaast geeft de wet de minister de macht presidenten en vice-presidenten van lokale rechtbanken te ontslaan en nieuwe bestuurders aan te stellen. De minister, Zbigniew Ziobro, maakt eerder deze week al gebruik van zijn nieuwe bevoegdheden door drie vice-presidenten van de rechtbank in Warschau te ontslaan.

Lees verder…;

Polish Rule of Law is not lost yet !

Blog (English translation) by J.W. Fokkens, former Attorney General of Dutch Supreme Court & C.H.W.M. Sterk, member Dutch Council for the Judiciary.

Between 5th and 7th October last we visited Warsaw with a group of about fifteen people, as part of a program by the Dutch Academy for Public Administration (NSOB). During this visit we met with prof. Andrzej Rezplinski, president of the Constitutional Court, and seven other judges, among whom was also Darius Zawistowski, chairman of the Polish Council for the Judiciary.

The things our Polish colleagues told us troubled us to such a degree that we feel the need to openly express our concern and share it with the legal community.

The president of the Constitutional Court rose to address us. He spoke softly, clear and to the point, but also dazed, as if he could still not believe what he was about to say. Every time when, during this speech, he touched upon a violation of the constitution, he waved the small booklet he held in his hand: stressing again and again that he would remain loyal to the Constitution, because that is the anchor of any judge under the Rule of Law.

He started out his speech by pointing out that for the last year, Poland has been ruled by Jaroslaw Kaczynski, even though the latter is nominally only a member of the Polish Parliament. This means that the president, prime-minister and all the members of government abide by the commands and whims of this strongman. Every week, they come to his house to receive their instructions (violation of the Constitution). Kaczynski is a great admirer of the German legal philosopher Carl Schmitt, who is controversial for his initial support to the regime of Adolf Hitler. In Schmitt’s worldview, the Sovereign is central, he expresses the will of the nation, and therefore should –in short- have all the power in a State. Based on these ideas, Kaczynski operates without regard for the principles of the Rule of Law, the separation of powers or an independent judiciary (violation of the Constitution). Kaczynski uses all his power to wage war – a word prof. Rezplinski used repeatedly – against the independence of the judiciary (violation of the Constitution). His goal is to destroy that independence and reshape the judiciary into an instrument loyal to his nationalistic political agenda (violation of the Constitution).

Lees verder…;