De regering in Polen lijkt niet van zins om terug te komen op hervormingen die de rechterlijke onafhankelijkheid ondermijnen, ondanks toenemende druk onder andere uit Brussel. De Poolse hervormingsplannen – deels al doorgevoerd – geven parlement en regering grote invloed over de rechterlijke macht, perken de onafhankelijkheid van rechters in, en maken de weg vrij voor politieke benoemingen. Velen binnen, maar ook buiten Polen, waaronder Rechters voor Rechters, maken zich grote zorgen.
Eerder dit jaar besloot het Poolse parlement, dat gecontroleerd wordt door de populistische Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS), tot een controversiële hervorming van de rechterlijke macht. De hervorming omvatte vier wetten: de wet inzake het Hooggerechtshof; de wet inzake de Nationale Raad voor de Rechtspraak; de wet inzake de Samenstelling van Gewone Rechtbanken; en de wet inzake de Nationale School voor de Rechtspraak. Deze (gewijzigde) wetten zouden parlement en regering grote invloed geven over de rechterlijke macht in Polen, de onafhankelijkheid van rechters inperken, en de weg vrij maken voor politieke benoemingen. Volgens PiS zijn de rechtbanken een ‘bastion van post-communisten’ en reflecteren de hervormingen de wens van het volk om inefficiëntie en corruptie aan te pakken.
In Polen leidden de wetsvoorstellen tot protesten in meer dan 220 steden. In Warschau bijvoorbeeld, scandeerden duizenden demonstranten ‘kontytucja!’ – ‘constitutie!’. Ook buiten Polen was er een storm van kritiek, onder andere van organisaties waarmee Rechters voor Rechters samenwerkt. In Nederland uitte de Raad voor de Rechtspraak in een brief aan premier Rutte zijn grote zorgen over de onafhankelijkheid van de rechters in Polen. De Europese Commissie spreekt van ‘een systeemdreiging voor de rechtsstaat’.
Inmiddels zijn twee van de vier wetten door de Poolse president ondertekend, gepubliceerd en in werking getreden: de wet inzake de Nationale School voor de Rechtspraak, en de wet inzake de Samenstelling van Gewone Rechtbanken. Die laatste wet bepaalt dat rechters eerder met pensioen moeten (bij 60 jaar voor vrouwen; 65 jaar voor mannen), tenzij de Minister van Justitie bepaalt dat een rechter langer mag aanblijven. Daarnaast geeft de wet de minister de macht presidenten en vice-presidenten van lokale rechtbanken te ontslaan en nieuwe bestuurders aan te stellen. De minister, Zbigniew Ziobro, maakt eerder deze week al gebruik van zijn nieuwe bevoegdheden door drie vice-presidenten van de rechtbank in Warschau te ontslaan.
Continue reading Situatie rechterlijke onafhankelijkheid in Polen blijft zeer zorgelijk