Het Zuid-Amerikaanse land Ecuador kent een roerige politieke geschiedenis.

De politieke instabiliteit heeft de afgelopen decennia ook direct de rechtspraak beïnvloed. Het vertrouwen van de bevolking in de rechtspraak is nihil, mede door wijdverspreide corruptie en een zeer lage kwaliteit van de rechtspraak.

Sinds 2006 is Rafael Correa president van het land en streeft een grondige hervorming na van de staat inclusief  de rechtspraak. Een nieuwe Wet op de RO (COFJ) uit 2009 bleef echter zonder implementatie, en daarom heeft Correa in mei 2011 een referendum voorgelegd aan de bevolking. Na aanname van dit referendum is De Raad voor de Rechtspraak (CJ) inmiddels vervangen door een Overgangsraad (CJT) waar de President, het Parlement en de Raad voor Maatschappelijke Participatie ieder één persoon in hebben afgevaardigd.

Dit triumviraat, aangetreden op 26 juli jl., heeft als taak om in 18 maanden tijd de rechtspraak grondig te hervormen. Hierbij bezit zij alle bevoegdheden van de voormalige Raad voor de Rechtspraak, waaronder aanstelling en ontslag van rechters, disciplinaire straffen, en het bepalen van de gerechtelijke kaart van het land.

Dat de CJT geen gras laat groeien over de uitvoering van de haar gestelde taak, blijkt wel uit het feit dat zij reeds op 4 augustus jl. 48 rechters heeft ontslagen. De CJT heeft deze ontslagen niet van enige motivering voorzien, maar verwijst slechts naar de haar gestelde taak en gegeven bevoegdheden. Overigens betrof het hier rechters met een tijdelijke aanstelling – wat geldt voor een één derde van alle zittende rechters in Ecuador.

Verder speelt op dit moment dat bij wet van 24 februari 2010 een audit van alle strafrechters is bevolen. Hierbij gaan onderzoekers van de Chileense universiteit van Talca, alle gerechten af en controleren steekproefsgewijs de dossiers op rechtmatig en doelmatig optreden door de betreffende rechter. De resultaten van deze grootschalige audit zijn aangekondigd voor begin september.

Dat hervorming van de rechtspraak hoog nodig is in dit Zuid-Amerikaanse land, wordt breed erkend. Echter, de Stichting RR maakt zich op basis van het voorgaande wel zorgen over de wijze waarop de hervorming plaatsvindt. De uitgevoerde audit is een ernstige doorkruising van rechterlijke onafhankelijkheid door de uitvoerende macht. Zelfs indien die te rechtvaardigen zou zijn vanwege de penibele situatie van het rechtspraak, dan zal met de resultaten uiterst zorgvuldig dienen te worden omgesprongen. In een land waarin een groot aantal zeer politieke processen speelt, dient er in bijzonder voor te worden gewaakt dat een ingrijpende hervorming niet wordt gebruikt om van onwelgevallige rechters af te komen. Motivering van rechtspositionele besluiten en effectieve rechtsmiddelen dienen beter dan nu verzekerd te worden. Daar komt bij dat de samenstelling van de CJT – feitelijk de baas van de rechtspraak – maakt dat de gehele rechtspraak op dit moment regelrecht aan politieke controle is onderworpen.

RR volgt de situatie in Ecuador nauwgezet, en tracht via lokale contacten te bepalen welke acties eventueel verder dienen te worden ondernomen.