De afgelopen maanden hebben de zorgelijke ontwikkelingen in de Hongarije op het gebied van onder meer de rechtspraak de aandacht van RR. Wij volgen welke acties er vanuit Den Haag, Brussel en Straatsburg richting Hongarije worden genomen.
Sinds de Fidesz-partij van premier Orbán een tweederde meerderheid in het Hongaarse parlement heeft, is een flink aantal omstreden wetten goedgekeurd. Dat kan ongehinderd omdat de tweederde meerderheid van Fidesz zonder steun van anderen al genoeg is om zelfs de grondwet te wijzigen. Critici beschuldigen Orbán nu van machtsmisbruik.
De wetswijzigingen zouden de onafhankelijkheid van de Hongaarse nationale bank, de rechterlijke macht en de media aantasten. Onder meer is in 2011 een nieuwe mediawet ingevoerd, die het mogelijk maakt dat hoge boetes worden opgelegd als de media niet ‘objectief’ berichten. Die bepaling is in strijd met de uitingsvrijheid zoals vastgelegd in onder meer art. 10 EVRM. Sinds 1 januari 2012 is verder een nieuwe controversiële grondwet van kracht geworden. De nieuwe grondwet bedreigt volgens velen de onafhankelijkheid van rechters. Eén van de maatregelen is dat de zittende rechters al op de leeftijd van 62 jaar met pensioen worden gestuurd, in plaats van met 70 jaar. Velen zijn er van overtuigd dat op deze manier een groep onafhankelijke rechters opzij wordt gezet.
Ook is András Baka, de voormalig president van de Hongaarse Hoge Raad uit die functie ontheven. Een nieuwe regel is namelijk dat men minimaal 5 jaar rechter moet zijn geweest in een nationaal gerecht om president van de Hoge Raad te kunnen worden. Baka was echter vele jaren rechter in het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en is nog niet lang genoeg terug binnen de Hongaarse rechterlijke macht om aan de eis te voldoen. Geert Corstens, president van de Nederlandse Hoge Raad en voorzitter van het Europese presidentennetwerk, heeft onlangs aandacht voor deze kwestie gevraagd en hij is op 3 januari jl. in zijn speech bij de installatie van nieuwe vice-presidenten van de Nederlandse Hoge Raad uitgebreid op de Hongaarse situatie ingegaan.
The European Commission for Democracy through Law (Venice Commission) van de Raad van Europa heeft op 19 maart 2012 een rapport uitgebracht over de nieuwe Hongaarse wetgeving op het gebied van de rechtspraak. De Venice Commission schrijft als conclusie onder meer:
“The adoption of the Fundamental Law and, even more so, the adoption of the Act on the Legal Status and Remuneration of Judges and the Act on the Organisation and Administration of Courts of Hungary as well as the Transitional provisions of the Fundamental Law have brought about a radical change of the judicial system. (…) the reform as a whole threatens the independence of the judiciary. It introduces a unique system of judicial administration, which exists in no other European country.
The main problem is the concentration of powers in the hands of one person, i.e. the President of the NJO. Although States enjoy a large margin of appreciation in designing a system for the administration of justice, in no other member state of the Council of Europe are such importantpowers, including the power to select judges and senior office holders, vested in one single person. Neither the way in which the President of the NJO is designated, nor the way in which the exercise of his or her functions is controlled, can reassure the Venice Commission. The President is indeed the crucial decision-maker of practically every aspect of the organisation of the judicial system and he or she has wide discretionary powers that are mostly not subject to judicial control. The President is elected without consultation of the members of the judiciary and not accountable in a meaningful way to anybody except in cases of violation of the law. The very long term of office (nine years) adds to these concerns.”
De Venice Commssion heeft een lange lijst geformuleerd van punten waarop de wetgeving moet worden aangepast om deze te laten voldoen aan de Europese eisen die worden gesteld aan de organisatie van een onafhankelijke rechtspraak en het recht op een eerlijk proces. Een van de vele punten betreft de herziening van de verlaging van de pensioengerechtigde leeftijd van rechters van 70 naar 62 jaar, waardoor een groep van meer dan 200 rechters hun baan verliest en een grote groep nieuwe (het bewind goed gezinde?) rechters kan worden benoemd.
Voor wie het volledige rapport van de Venice Commission wil lezen: zie http://www.venice.coe.int/docs/2012/CDL-AD(2012)001-e.pdf.
In mei a.s. staat de situatie van de rechters in Hongarije geagendeerd voor de vergadering van de European Association of Judges. Dit jaar zal de vergadering in Amsterdam plaatsvinden. De organisatie van deze vergadering is in handen van de NVVR. Aangekondigd is dat een afvaardiging van de Hongaarse rechtersvereniging de vergadering zal bijwonen. RR zal naar aanleiding van de vergadering en in samenspraak met de NVVR bezien of en zo ja, welke nadere actie vanuit RR moet worden ondernomen. Mocht u in contact staan met een of meer rechters in Hongarije die rechtstreeks door de nieuwe wetgeving in hun positie worden aangetast en die in enigerlei vorm steun of bijstand van RR wensen, laat u het ons graag weten.
Op 25 april jl. werd bekend dat de Europese Commissie voornemens is om Hongarije voor het Europese Hof van Justitie te dagen wegens de hervormingen van de rechterlijke macht en van privacywetgeving, zo is onder meer te lezen in het NRC.