Hervormingen rechterlijke macht Ecuador zorgwekkend

Rechters voor Rechters volgt inmiddels geruime tijd de situatie in Ecuador. Daar niet iedereen bekend is met de politieke en juridische situatie van dit relatief kleine land in Zuid-Amerika, volgt hier eerst een kort overzicht, waarna een aantal specifieke aandachtspunten worden besproken.

Ecuador wordt sinds 2006 geleid door president Correa, onder wiens leiding sedertdien de staat ingrijpend wordt hervormd. Na de aanname van een vooruitstrevende grondwet in 2008, is in maart 2009 een nieuwe wet op de rechterlijke macht aangenomen. Hierin wordt onder meer voorzien in een grootscheepse ‘audit’ van alle gerechten, het uitbreiden van de rechtspraak, en een nieuwe Raad voor de Rechtspraak.

Echter, de nieuwe wet liet op invoering wachten. Na een fiat voor de nieuwe wet  middels een volksreferendum is de noodtoestand afgekondigd met betrekking tot de rechtspraak ten behoeve van een snelle hervorming van de rechtspraak. De rechtspraak wordt reeds jaren geteisterd door schandalen, lage productie en slechte kwaliteit. In september 2011 ging de noodtoestand in en werd een Overgangsraad voor de Rechtspraak benoemd, die tot 1 mei 2013 de tijd heeft om de rechtspraak op orde te krijgen. Vrijwel alle bevoegdheden, van aanstelling, plaatsing, disciplinaire straffen tot ontslag van leden tot de rechterlijke macht liggen in handen van deze Overgangsraad. Onderdeel van de hervorming is het herbeoordelen van zittende rechters en het werven van een groot aantal nieuwe rechters, daar de organisatie aanzienlijk wordt uitgebreid. Ter ondersteuning van de hervormingen is een internationale commissie van toezicht ingesteld, waarin vooraanstaande buitenlanders plaats hebben. De Spaanse rechter Baltasar Garzon is voorzitter. Deze commissie heeft recent een zeer kritisch rapport geproduceerd over de verplichte herbeoordeling van zittende rechters en selectie van nieuwe rechters. Het hele rapport is hier te lezen en de conclusies en aanbevelingen hier (alle in het Spaans).

Tegelijkertijd zijn er de afgelopen tijd enkele grote rechtszaken met politieke impact geweest. Zo is er door president Correa in persoon tegen journalisten geprocedeerd. Recent heeft een ex-rechter verklaard dat het vonnis in die zaak door de advocaat van de president is geschreven. De zaak zelf eindigde met een presidentieel amnestie, maar de aantijgingen door de ex-rechter maken dat de zaak een nasleep dreigt te krijgen. Op dit moment wordt door het Openbaar Ministerie te Guayaquil nog onderzoek gedaan naar de beschuldigingen.

Rechters voor Rechters maakt zich zorgen over de ontwikkelingen. Hoewel hervormingen bijzonder hard nodig zijn, draagt de wijze waarop de drastische hervormingen nu vorm krijgen het risico in zich van politieke ontslagen en benoemingen op alle niveaus van de rechtspraak. De stichting houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en zal waar dat geboden is in actie komen.