Sinds begin 2010 volgt Rechters voor Rechters de ontwikkelingen met betrekking tot het grootschalige ontslag van Servische rechters per 31 december 2009 op de voet. We hebben verschillende malen werkbezoeken gebracht aan Servië en contact onderhouden met de Servische rechtersvereniging (JAS) en (inter)nationaal aandacht gevraagd voor hun situatie.
Graag delen we daarom met u dit onlangs ontvangen goede nieuws uit Servië:
Het ontslag van rechter Dragana Boljevic, de voorzitter van de Servische rechtersvereniging JAS (en dat van honderden andere rechters) is op 23 oktober 2012 teruggedraaid door het Constitutionele Hof.
Al eerder in juli 2012 had het Constitutionele Hof in ruim driehonderd zaken de beslissingen op beroep van de High Judicial Council (HJC) waarbij het ontslag van die rechters werd bevestigd, vernietigd.
In een uitgebreid gemotiveerde beslissing (die in alle zaken gelijkluidend is) wordt overwogen waarom de beslissingen van de HJC op procedureel volstrekt ondeugdelijke wijze tot stand zijn gekomen.
De kern van de beslissingen van de Constitutional Court is telkens als volgt geformuleerd:
1.The appeal of [naam rechter] IS HEREBY UPHELD and it is found that the presumption that the appellants satisfied the requirements to be elected to judicial office with permanent tenure has not been overturned in the deliberation process concerning the objections of the appellants. 2. The decisions of the High Judicial Council referred to in item 1 herein are overturned. 3. The High Judicial Council is herewith ordered to elect the appellants within 60 days of receiving this Decision under Article 30 of the Rules for Implementation of the Decision on the Criteria and Standards for the Evaluation of Qualification, Competence, and Worthiness and of Procedure for the Review of Decisions on the Termination of Judgeship made by the first composition of the High Judicial Council (Official Gazette of the RS, No. 35/11 and 90/11).*
Daarmee is niet alleen voor Dragana Boljevic maar ook voor de honderden andere rechters die de beslissingen van de HJC hebben aangevochten een eind gekomen aan een hele lange strijd nadat in december 2009 maar liefst 837 rechters waren ontslagen.
Het Constitutionele Hof heeft in deze beslissingen het belang van een onafhankelijke rechterlijke macht duidelijk onderstreept. Het is belangrijk dat de Servische rechterlijke macht zelf dit signaal heeft afgegeven en dat het niet eerst tot een procedure in Straatsburg moest komen voordat de in 2009 genomen willekeurige ontslagbeslissingen konden worden teruggedraaid.
Hoe de feitelijke implementatie van de beslissingen van het Constitutionele Hof precies zal uitpakken, moet nog worden bezien.
Vooralsnog moet er op een heel basaal niveau op worden gezocht naar voldoende werkplekken voor alle herintredende rechters.
De Servische gerechtelijke kaart moet opnieuw worden herzien niet in de laatste plaats gelet op hun Europese aspiraties nu Servië sinds 1 maart 2012 kandidaat lidstaat is.
In het door de Europese Commissie op 10 oktober 2012 uitgebrachte Progress Report on Serbia (SWD(2012) 333 final, p. 11) staat over de Servische ‘judicial system’ het volgende geschreven:
Overall, little progress was made, mostly in enforcing new legislation aimed at improving the efficiency of the judicial system. The review of reappointments of judges and prosecutors did not correct the existing shortcomings and was overturned by the Constitutional Court who ordered the reinstatement of all judges and prosecutors that had appealed their non- reappointment. Cases returned by the Constitutional Court will need to be processed diligently and in accordance with the Constitutional Court’s decisions. A system of professional evaluation, effective disciplinary rules and stronger integrity safeguards remains to be established. In order to restore the confidence of the citizens, the authorities will need to consider additional measures to strengthen the independence, impartiality, competence, accountability and efficiency of the judiciary, in particular: transparent criteria for appointments of judges and prosecutors; initial and in-service training under the Judicial Academy’s responsibility, together with appraisal of serving judges and prosecutors, including of the newly appointed ones in 2009; integrity safeguards; court rationalisation. To meet these challenges, a new strategy on judicial reform is needed, together with an action plan to implement the strategy, based on a functional review of the judiciary.**
Werk aan de winkel dus, zeker ook voor de Servische rechtersvereniging.
Het is daarom des te verheugender dat ook het ontslag is teruggedraaid van de Dragana Boljevic voorzitter en boegbeeld van de strijd van de Servische rechters voor een daadwerkelijke onafhankelijke rechterlijke macht.
* De volledige beslissing is na te lezen op http://www.sudije.rs/en/actuals.
** http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/key_documents/2012/package/sr_rapport_2012_en.pdf